Izložba “Public Parks, Private Gardens” u Njujorku

Tokom proleća i leta je u Metropoliten muzeju umetnosti (MET) u Njujorku održana zanimljiva izložba o francuskim javnim parkovima i privatnim baštama. Izložba je nazvana “Public Parks, Private Gardens. Paris to Provence.” Ideja je bila da se predstavi hortikulturalni razvoj u Francuskoj tokom XIX i početkom XX veka  koji je oblikovao francuski pejzaž, kako javni tako i privatni.

Važnost koju su imali parkovi i bašte u svakodnevnom i društvenom životu Francuske u tom periodu bogato je dokumentovana od umetničkih slika preko fotografija do štampe. Na izložbi je prikazano oko 150 radova više od 70 umetnika uključujući i pozajmice iz privatnih kolekcija. Izložene su slike umetnika kao što su Bonard, Kasat, Sezan, Korot, Van Gog, Dega, Mane, Matis, Mone i drugi.

Saloni na otvorenom

Boravak napolju je posebno slavljen među francuskim slikarima tog doba kao vreme uživanja, inspiracije i preporoda. Interesovanje za uzgoj biljaka širilo se sa kolonijalizmom. Strast se uvećavala sa dopremanjem egzotičnog bilja iz raznih dalekih krajeva sveta  i nicanjem rasadnika, a samim tim i sve dostupnijom i raznovrsnijom ponudom.

Pariz je tada, tokom perioda Drugog carstva ( sredinom XIX veka) sa baronom Osmanom kao glavnim tvorcem, potpun promenio izgled. Postao je grad širokih bulevara ispunjenih drvoredima i parkovima tako predstavivši  javne zelene površine kao salone na otvorenom. Za to vreme, po predgrađima i unutrašnjosti zemlje, sve su se više negovale privatne cvetne bašte. A umetnici, pogotovo slikari impresionisti počeli su sve više da slikaju bašte i cveće na svojim slikama. Upotrebljavali su parkove i bašte kao scene za prizore iz svakodnevnog života. Naročito su zastupljene ove teme kod slikara koji su i sami bili strastveni baštovani kao što su Mone i Renoar, mada ima i drugih.

Anri Edmond Kros, Slikareva bašta, 1908.

Naišla sam u jednom članku da je već 1860.godine , francuski novinar Eugen Šapus (Eugène Chapus) zabeležio da : “One of the pronounced characteristics of our Parisian society is that . . . everyone in the middle class wants to have his little house with trees, roses, and dahlias, his big or little garden, his rural piece of the good life.” Ovo zvuči kao nešto što bih ja definitivno volela, a verujem da nas ima još puno.

Značaj i važnost koje su javni parkovi i privatne bašte dobili naročito tada u direktnoj je vezi sa industijalizacijom i modernizacijom koja je uveliko uzimala maha. Sasvim je jasna i danas nam je još više razumljiva uloga bašte, parkova i boravka na otvorenom kao mestu predaha i ponovnog vraćanja sebi i prirodi.

Oni koji su imali zadovoljstvo da posete izložbu “Public Parks, Private Gardens” mogli su nakon izložbe da uživaju i u njujorškom Sentral Parku (Central Park). Park je baš napravljen u periodu 1859-1873. godine i inspirisan upravo dizajnom javnih parkova Pariza tog vremena.

Sreća pa su nam originalni, francuski vrtovi i parkovi geografski bliži. Ili,  još bolje, naši na samo koji korak od mesta stanovanja ili radnog mesta. Što više da smo na svežem vazduhu i okruženi zelenilom.