Sicilijom kroz vreme uz osvajače i cvetne tragove

Sicilija-magično ostrvo u sred Mediterana raskošnog kulturnog nasleđa i prirodnih bogatstava.

Zemlja mitova i legendi, čudovišta i bogova. Na listi želja svih osvajača. Zahvaljujući svom položaju na raskrsnici pomorskih puteva, Siciliju su tokom vremena oblikovali i ostavljali svoj trag narodi kao što su Sikani i Sikuli, Feničani, Stari Grci, Rimljani, Vizantinci, Arabljani, Normani, Nemci, Španci… Sve pod budnim okom zastrašujućeg i ujedno zadivljujućeg vulkana Etne.

Antika, od mita do istorije

Nekada davno, Sicilija je bila mesto zbivanja raznih mitova i legendi antičkog sveta. Za stare Grke Sicilija je bila mitsko ostrvo gde su živeli bogovi i heroji. Mit o Persefoni, ćerki boginje Demetre koju je oteo bog podzemlja Had dok je brala cveće na livadi se odigrao upravo ovde na Siciliji. Cveće koje je brala bio je narcis (o istoriji ovog cveta i mitovima imate više u tekstu https://floradela.com/narcis-istorija-jednog-cveta/ ). Lukavi Odisej na svom desetogodišnjem povratku morem iz Trojanskog rata prošao je sa svojim mornarima između čudovišta Scile i vrtloga Haribde. Scila i Haribda su ustvari Mesinski prolaz između Sicilije i južne Italije. Odisejeva poseta bogu vetra Eolu bila je na ostrvu Lipari, delu Eolskog arhipelaga uz Siciliju. Homer je Siciliju u epu opisao kao zeleno ostrvo Trinakrija, naziv pod kojim je dugo ostala poznata zbog svog trortog oblika.

U jednom ranijem mitu, kritsko-minojske civilizacije, mitu o Dedalu i Ikaru, Sicilija se opet našla kao konačno odredište velikog graditelja Dedala. Prema mitu, nakon Ikarovog pada, Dedal je nastavio svoj let i stigao do Sicilije. Ovde je podigao hram bogu Apolonu.

Kako je Sicilija vulkansko ostrvo sa najvećim aktivnim vulkanom u Evropi, prirodno je da se verovalo da bog Hefest, grčki bog vatre i kovanja živi upravo na vulkanu Etna. U vrelom grotlu kovao je oružje i za ratnike u pomenutom Trojanskom ratu.

U početku beše grad zvani Cvet

Tokom najstarijeg perioda, još u praistoriji, Sicilija je bila naseljena kao i mala okolna ostrva. Od starijih naroda koji su bili prisutni na ostrvu najpoznatiji su nam Sikani koji su naseljavali zapadni deo i Sikuli  istočni deo ostrva. U X/IX veku pre nove ere na zapadni deo ostrva stižu prvi veliki osvajači sa Levanta (istočna obala Mediterana), Feničani. Feničani su bili semitski narod čuvenih pomoraca, trgovaca i brodograditelja u Starom veku. U trenutku kada stižu na Siciliju, u zenitu su moći preduzimajući brojna pomorska putovanja i osnivanje kolonija širom Sredozemlja (severna Afrika, Sicilija, Sardinija, Španija). Na Siciliji su osnovali grad danas poznat kao Palermo, glavi grad ostrva. Feničani su ga nazvali Zyz ili Sis, što u prevodu znači Cvet. Kakvo divno i proročko ime za grad koji će tokom istorije cvetati uz brojne promene osvajača i uprkos razaranjima od kojih je naskorije bilo tokom Drugog svetskog rata.

Dolaskom Starih Grka i kolonizovanjem istočne obale Sicilije otpočinje prvo zlatno doba Sicilije. Grci su u grupama iz raznih naselja stare Helade stizali na brodovima i osnivali svoja naselja od VIII veka pre nove ere, najpre Naksos kod Taormine (danas Đardini Naksos), kasnije i Taorminu, Mesinu, Kataniju, Sirakuzu, Segestu, Raguzu, Gelu, Agriđent… Ovaj deo Sicilije i južna Italija su bili poznati u antici kao Magna Graecia ili Velika Grčka zbog brojnih grčkih naselja koja su tu osnovana. Grci su sa sobom doneli elemente svoje civilizacije i u potpunosti helenizovali ovaj prostor. Danas se popularno smatra, sa utemeljenjem, da su stanovnici istočnog dela ostrva potomci Starih Grka dok su stanovnici zapadnog dela ostrva sa Palermom potomci Arapa.

Bademov cvet uz antičke hramove

Grci su za sobom ostavili brojne tragove u vidu gradova koje su kasniji osvajači prigrlili i razvijali dalje, kulture, umetnosti, DNK potonjim stanovnicima uz brojne zanimljive priče o istoriji, dešavanjima… Jedno od najlepših svedočanstva grčke civilizacije na tlu Sicilije su hramovi koje su antički Grci podigli svojim bogovima u blizini Agriđenta, nekadašnjeg Akraganta. Agriđento je mesto rođenja savremenog italijanskog pisca Luiđija Pirandela kojim se Sicilija ponosi i naziva po njemu glavne ulice gradova i manjih mesta po ostrvu. Lokalitet na kom se nalaze hramovi posvećeni Konkordiji (boginji sloge), olimpijskom Zevsu, zvezdanim blizancima Kastoru i Poluksu, bogu Vulkanu, bogu lekaru Asklepiju, boginji Heri i najstariji od njih podignut u slavu čuvenog Herakla (Vi vek pre nove ere), zove se Dolina hramova.

Stari Grci su uvek znali dobro da izaberu mesto, jer hramove okružuje lep pejzaž sa puno divljeg cveća i drvećem badema. U rano proleće cela dolina miriše na cvet badema koji su tu posađeni u voćnjacima. U februaru kad počinje badem sa cvetanjem tu u Dolini hramova održava se Festival bademovog cveta koji traje nekoliko dana i jedan je od prvih kojim se proslavlja dolazak proleća i buđenje prirode na ostrvu.

Bademe su na Siciliju doneli upravo Grci, dok sa Arabljanima počinje maštovita upotreba badema u kuhinji u pravljenju slatkiša po kojima je ostrvo danas čuveno. Vekovima se već ovo koštunjavo voće koristi u spravljanju sicilijanskih poslastica kao što su marcipan, amareto, razne torte i kolačići.

Bikini devojke i ružini venčići

Kad sam kod antike, jedan od najlepših očuvanih primera dekoracije iz vremena rimskog carskog perioda nalazi se u relativnoj blizini Agriđenta. Oko 100km udaljenosti, u unutrašnjosti, nalazi se mesto Piazza Armerina sa rimskom vilom (Roman villa del Casale) sa odlično očuvanim podnim mozaicima iz oko 300.godine novog veka. Na seriji zanimljivih mozaika prikazane su scene iz lova, cirkusa, mitološke priče uz posebno zanimljive, iz moderne perspektive, slike devojaka u ,,bikinijima” koje vežbaju dižući tegove i igrajući se sa loptom. Jedan od mozaika prikazuje scenu pravljenja cvetnog venca od ruža, gde dva mlada Rimljanina sede i prave svaki po cvetni venčić uplićući ruže koje uzimaju iz punih pletenih korpi koje su pre toga ubrali. Moguće da su se pripremali za svetkovinu Rozaliju kojom su slavljene ruže, pisala sam više o tome u tekstu o ružama u antici ovde https://floradela.com/ruza-anticka-istorija-cveta-nad-cvetovima/

Sredinom avgusta u ovom mestu, Pjaca Armerina, održava se kostimirani istorijski spektakl Palio dei Normani kojim oživljavaju sećanje na ulazak normanskog osvajača Rožera I u grad krajem XI veka.

Slava Sirakuze i dalje traje

O antičkoj istoriji Sicilije i njenim tragovima svuda po ostrvu bi se moglo pisati i pisati…  Pomenila bih još i Sirakuzu koja je bila najlepši i najbogatiji grad Sicilije u to vreme. Sirakuzu su osnovali stanovnici grčkog grada Korinta u VIII veku pre nove ere. Grad se u antici sastojao od pet naselja uz ostrvski deo koji se danas zove Ortiđa (Ortigia). U luci Sirakuze stizali su brodovi sa celog Mediterana, brojni narodi su se vrzmali po gradu, imali su najveće pozorište na ostrvu na uzvišenom delu grada, a u III veku pre nove ere to je bio grad najvećeg matematičara antike, Arhimedesa.

Arhimed je živeo u vreme II punskog rata između Rimljana i Kartaginjana (Puni) i ubijen je od strane rimskog vojnika tokom opsade Sirakuze koja je odolevala Rimljanima zahvaljujući vojnim napravama koje je dizajnirao Arhimed. Kada su Rimljani ušli u grad koji je do tada bio saveznik velikog kartaginskog vojskovođe Hanibala, rimski vojnik je u nekom trenutku prišao Arhimedu koji je bio u sred rešavanja nekog matematičkog zadatka sa iscrtanim krugovima i pošto nije hteo da ga posluša, ubijen je. Poslednje reče su mu navodno bile ,,Ne diraj moje krugove” uz druge poznate kao što je ,,Eureka” ili ,,Dajte mi oslonac i pomeriću svet”.

Poznata epizoda ranije istorije Sirakuze je vladavina tiranta Dionizija Starijeg iz V i IV veka pre nove ere,  koji je učinio grad moćnijim nego ikad do tada i bio zapamćen zbog ,,surove” vladavine što se oslikava i legendarnom pričom o Damoklovom maču koji mu visi stalno nad glavom. Baš u to vreme, u tri navrata u Sirakuzi boravio je i najveći filozof antike, Platon. Jedno vreme bio je gost na Dionizijevom dvoru, kasnije su se udaljili da bi Platon nakon Dionizijeve smrti opet bio pozvan da dođe na Siciliju i bude tutor njegovom sinu, budućem vladaru Dioniziju II (Dioniziju Mlađem).

Druga slavna epizoda je kad se Sicilija sa Sirakuzom našla u sred Peloponeskog rata kao glavna pozornica borbe za prevlast u helenskom svetu između dva najmoćnije sile, Atine i Sparte. Sicilijansku ekspediciju, tj. pohod na Siciliju do Sirakuze je 415. godine pre nove ere predvodio harizmatični Atinjanin, Alkibijad (samo da podsetim da je stvar okončana loše po Atinu, a Alkibijad je imao još avantura, ali to je neka druga priča).

Sirakuza je pravi dragulj Sicilije. Centar grada je ostrvce koje je povezano kopnom, Ortiđa i koje je naseljeno još od antike. Od antičkih tragova danas su tu samo kiklopski ostaci Apolonovog hrama, ostatak je u divnom baroknom stilu sve od kamena svetlozlatne boje koji sija na suncu. Na mestu nekadašnjeg hrama posvećenog boginji Atini sa njenom zlatnom statuom koja je nekada stajala na vrhu, danas je takođe glavna katedrala u svoj baroknoj raskoši. Zaštitnica grada je Sv.Lucija. Obavezno obiđite Sirakuzu, ako budete u prilici, ima mnogo toga za videti i sigurna sam da će vas oduševiti. Ja sam akropolj u u Arheološkom parku Neapolisa u Sirakuzi posetila po najvećoj vrućini, možda je bolje otići do njihovog Arheološkog muzeja koji je desetak minuta odatle. Gotovo sve ulice nose nazive antičkih ličnosti tako da mi je bilo ko svoj na svome :).

 

Sicilija i zlatno srednjovekovno doba

Nakon pada Zapadnog rimskog carstva 476. godine, na Siciliju su stizali varvarski narodi koji su se spuštali sa severa Italije, ali su se kratko zadržavali. Vizantijsko carstvo je ubrzo sa carem Justinijanom povratilo vlast na ovim bogatim ostrvom u VI veku. Tokom vizantijske vladavine glavni grad bila je Taormina. Nakon dvovekovne vizantijske vladavine, stižu Arabljani sa kojima otpočinje novo zlatno doba.

Arabljani su vladali Sicilijom od IX skoro do kraja druge polovine XI veka (827. godine do 1061/1091). Tokom ta dva veka učinili su Siciliju ponovo važnim političkim, ekonomskim i kulturnim centrom na srednjovekovnoj mapi sveta. Arapsko prisustvo ostavilo je snažan uticaj na ostrvo. Tragove arapske civilizacije nalazimo u kulturi, društvu, jeziku, arhitekturi i ishrani. Jedna od najlepših reči usvojenih iz arapskog je ,,zagara“ što znači cvetanje pomorandže. Parfem koji se sad baš reklamira u Taormini nosi naziv Zagara i naravno, napravljen je od cvetova sicilijanskih narandži. Sicilija je poznata po pravljenju parfemu upravo zahvaljujući bogatstvu flore na plodnoj zemlji i mediteranskoj klimi.

Stigavši na Siciliju, Arabljani su znatno unapredili poljoprivredu i uzgoj novih vrsta koje su doneli sa sobom. Zatekli su slabo održavane i razrušene ostatke antičkih sistema navodnjavanja u formi rimskih akvadukata. Obnovili su sve što su našli, uveli svoje naprednije sisteme navodnjavanja i time učinili da Sicilija postane daleko plodnija i sa više prinosa nego ikada ranije. Arabljani su imali za sobom iskustva sa irigacionim sistemima, tj. navodnjavanjem u Mesopotamiji, Levantu i Egiptu i odatle puno stručnjaka. U baštama i voćnjacima prokopali su čitave mreže podzemnih kanala za navodnjavanje i gradili velike kolektore u kojima se čuvala vode. Oni su svojim poljoprivrednim delovanjem sa ciljem većeg navodnjavanja zemlje izveli vrstu Zelene revolucije i promenili pejzaž Sicilije do dan danas. Svi ti limunovi i pomorandže ne bi imali mnogo šanse da opstanu da nije bilo ovakvog sistema navodnjavanja. O tome ću pisati u posebnom citrusnom tekstu.

U skladu sa istočnjačkom hortikulturalnom tradicijom ograđenih rajskih vrtova, Arabljani su i na Siciliji stvarali vrtove koji su odisali zelenilom, svežinom i mirisom citrusnog voća. Ovakvi vrtovi su se po arapskoj tradiciji nazivali paradisi i sačuvani su još uvek u nekim nazivima vrtova umesto naziva đardino (giardino). Ovi vrtovi zadovoljstva su uvek imali i element vode u vidu fontana sa umirujućim zvukom vode koja žubori. Okolo su bili kanali i bazeni sa vodom kojom su se održavali vrtovi.

Arabljani su doneli sa Istoka na Siciliju uz limun i pomorandže još i pistaće, šećernu trsku, kajsije, cimet, artičoke… Muslimanski putopisci i pesnici koji su posetili Palermo kao što je Ibn Havkal, pisali su da se u gradu i oko grada nalazi obilje prelepih vrtova. Opisivali su te ograđene bašte kao rajska mesta mira u kojima se uvek čuje šum vode i miriše cvetajuće drveće i biljke. Pesmama su slavili lepotu mirisa cveta i ukusa limunova i pomorandži u vrtovima.

Iz ovog arapskog perioda potiče i jedna ,,poučna” priča surove ljubiteljke cveća. Prilikom posete Taormine i nekih drugih gradova, često se mogu videti šarene keramičke umetnine sicilijansko-arapskog stila (Majolika) koje izrađuju lokalni umetnici. Najčešće se prave u obliku glave, ženske i muške koji predstavlja Arapina (Teste di Moro) kao posude, vaze i saksije. Pozadina ovih keramičkih glava je bizarna ljubavna priča iz XI veka.

Jedna mlada lepotica iz Palerma koja je volela cveće, često je bila na balkonu zalivajući i negujući ga. Tuda je prolazio jedan arapski trgovac koji se odmah zaljubio u nju. Devojka je uzvratila, veza se razvijala, ali je posle nekog vremena saznala da je on već oženjen i ima porodicu u zemlji iz koje je došao. U stanju pomućene svesti isplanirala je osvetu. Da preskočim morbidne detalje, sve što ću reći je da bosiljak koji je sadila u novoj vazi sa njegovim likom, kažu, jako dobro rastao. Ljudi koji su prolazili ispod njenog balkona, divili su se kako joj cveće uspeva, posebno taj bosiljak i tražili da im se od keramike naprave iste takve vaze u obliku muške glave, arapske. Well, šta reći. Naravoučenije, ne usuđujte se da slomite srce jednoj Sicilijanki. Ode glava inače :). Uz sve mafiju iz ugla.

Šarmantni Normani i multikulturalo kraljevstvo

Nakon dva i po veka arapske vladavine Sicilijom, stižu novi osvajači sa Severa bolje vojno opremljeni i sa neustrašivim žarom. Bili su to Normani. Krajem XI veka pojavljuju se u južnoj Italiji i započinju osvajanje Sicilije koju su preuzeli u potpunosti 1091.godine. Sicilija je u tom trenutku imala ogroman procenat muslimanskog stanovništa, većinski u zapadnom delu ostrva, potpuno prirodno zbog duge vladavine Arabljana, a uz njih, dosta Jevreja i naravno hrišćansko stanovništvo. Sicilija je bila bogato ostrvo sa veoma naprednom kulturom, dvor emira u Palermu bio je centar učenosti i okupljao najveće naučnike i intelektualce tog vremena. Zemlja je bila preporođena poljoprivrednom revolucijom koju su vremenom izveli arapski stručnjaci. Normani su znali zašto su došli i iskoristili povoljan trenutak dinastičkih sukoba na ostrvu među muslimanima.

Kada su Normani zavladali ostrvom na osnovu vojnih pobeda i nadmoći, oni su bili u manjini. Međutim, ovi novi osvajači su itekako dobro procenili situaciju i mudro usvojili sve prednosti. Nakon prvobitne odmazde po papinoj naredbi kako bi dobili njegovo odobrenje za vlast na Siciliji i u to ime porušili muslimanske verske objekte  u glavnom gradu, uspostavili su potpuno novi kurs. Ono što se dalje dešavalo nije išlo previđenim tokom niti se dopadalo papi.

Sicilija ovih potomaka hristijanizovanih Vikinga bila je u velikoj meri primer današnjem svetu. ,,Kraljevina Sicilija” bila je multietnička i verski tolerantna sa kosmopolitskim duhom. Arabljani su zadržali svoju premoć u svim oblasti u kojima su i dosad bili najstručniji od industrije do trgovine, njihovi naučnici i umetnici su bili visoko cenjeni na normanskom dvoru. Deo muslimana se iselio, neki su se i pokrstili. Normani su prigrlili napretke prethodne vladavine, nastavili da grade veličanstvene građevine u jedinstvenoj mešavini normansko-vizantijsko-arapskog stila u arhitekturi. Na dvoru su okupljali isto kao ranije muslimanske i jevrejske intelektualce i umetnike uz hrišćanske, oformili svoje hareme pune lepotica raznih veroispovesti, počeli da se pojavljuju obučeni kao emiri…

Srednjovekovni posetioci Palerma i normanskog dvora bili su zapanjeni tim slobodnim duhom, različitostima i kulturom koji su se tamo tako uspešno mešali i šarmantno vladali. Zamislite srednjovekovni svet u tom trenutku, tokom XII veka, na temu verske tolerancije koja je vladala na Siciliji (iako je bilo ponekih sukoba hrišćana i muslimana) papa je uveliko pokrenuo krstaške ratove, vladare i vladarske dvorove u Zapadnoj Evropi polupismene izuzev svetlih primera pojedinaca (na stranu Vizantijsko carstvo na istoku), tek kakvi crni Saraceni (Arabljani), evnusi i haremske žene na dvoru jednog hrišćanskog vladara :). Zaista, jedinstveno mesto tada. Jedan američki pisac je opisao normansko osvajanje Sicilije i ono u šta se to pretvorilo u svojevrstan skandal u srednjovekovnom hrišćanskom svetu. Normani su prisvojili muslimanski stil sa takvim šarmom da su ih hvalili sami muslimanski pesnici iz arapskog sveta koji su svraćali u to vreme na Siciliju.

Vlast Normana je početkom XIII veka prešla preko naslednice Sicilije brakom na nemačke Hoenštaufovce (dinastije Fridriha Barbarose) koji će kratko vladaviti ostrvom u liku slavnog Frifriha II Hoenštaufena. Jedan od najzanimljivijih vladara srednjeg veka, veoma energičan, obrazovan i prosvećen, poliglota, ljubitelj sokola i žena, bio je kralj Sicilije po majčinoj i car Svetog rimskog carstva nemačke narodnosti po očevoj liniji. Fridrih je bio pravi potomak svojih velikih normanskih predaka kao i svog dede Fridriha I Barbarose. Odrastao na Siciliji u kosmopolitskog duhu, nastavio je da razvija i neguje takav duh tokom svoje vladavine (1220-1250) na relaciji Sicilija-Italija-Nemačka (da upotrebim današnje termine za te teritorije) uz turbulentna vremena VI krstaškog rata, sukoba sa papom i severnoitalijanskim gradovima, pobune njegovog sina… On će ostati za neku buduću posetu Palermu i priču, sad nisam stigla da ga posetim.

A za vreme normanske vladavine Fridrihovog dede, Palermo je, ne znajući, dobio svoju nebesku zaštitnicu, svetu Rozaliju.

Ruža od Palerma

Rozalija je bila plavokosa i plavooka lepotica, kći Sinibalda iz plemenite porodice Ruža i Kviskina i bliska rođaka kralja Rožera II koja je živela na njegovom dvoru (XII vek). Jednog dana kralja je u lovu napao lav (odkud lavovi tu tada, verovatno zbog blizine Afrike) i srećom po njega spasao ga je jedan gost po imenu Boldvin. Kralj mu je rekao da traži šta hoće u znak zahvalnosti što mu je spasao život. Boldvin koji je bio princ je tražio da mu da Rozaliju za suprugu. Rozalija ovom ponudom nije bila oduševljena (bila je i veoma mlada), pa je odsekla svoju plavu kosu i izašla pred kralja sa molbom da ode u manastir kako bi izbegla brak. U manastiru su joj stalno dolazili roditelji i grof Boldvin da je ubeđuju, pa je pobegla u pećinu na planini Pelegrino da se osami i posveti Bogu u miru. Tamo je i umrla sa tridesetak godina (živela je 1130-1166).

U XVII veku, tačnije 1624. izbila je velika epidemija kuge u gradu i okolini, stanovnici Palerma su se danonoćno molili svojim zaštitnicama i organizovali procesije kako bi se smrtonosni talas zaustavio. Ništa nije pomoglo. Sve dok jedan sapundžija nije otišao u šetnju ili lov planinom Pelegrini gde ga je uhvatila oluja i izgubio se. Sveta Rozalija mu se prikazala i povela ga do pećine gde je ona davno živela i umrla skoro pet vekova ranije. U pećini je Vićenco Boneli pronašao ljudske kosti za koje mu je rekla da su njene i da ih odnese da se sahrane po hrišćanskom obredu da bi zaustavila kugu. On je odmah otišao pravo kod nadbiskupa koji nije hteo da ga sasluša, Boneli je insistitrao i nekoliko puta odlazio, dok su ljudi i dalje masovno umirali, sve dok nadbiskup nije pristao. Ostaci svete Rozalije su sahranjeni uz procesiju i kuga se tada zaustavila. Od tog vremena, sveta Rozalija postaje glavna zaštitnica grada Palerma i njoj u zahvalnost se podižu statue širom grada.

Baš u vreme kuge, u Palermu se zadesio slavni flamanski i dvorski engleski slikar baroka, Antonis van Dajk. Verovatno se pitao šta mu je trebalo da dođe tamo u tom nesrećnom času pred izbijanje kuge, ali kako god, morao se zadržati duže nego što je planirao i moliti se da ostane živ. Tom prilikom Van Dajk je naslikao jednu od najlepših prikaza Svete Rozalije (ustvari seriju od pet slika svete Rozalije). Van Dajk je svojom ikonografijom postavio normu za sve buduće predstave Svete Rozalije. Ona se od tada prikazuje kao plavokosa mlada žena u jednostavnoj braon monaškoj odeći ispred svoje pećine sa kostima u blizini i anđelima kako je krunišu venčićem od ruža. Naravno da su ruže glavne od cveća u vizuelnoj priči o ovoj svetici kao i na njenim svetkovinama.

Sveta Rozalija se slavi i pod imenom Mala svetica ili La Santuzza, ne samo na Siciliji već i u Latinskoj Americi (po španskoj liniji) u u Americi (linijom sicilijanski migranata). Svetkovina njoj u čast traje nekoliko dana sredinom jula meseca u Palermu sa procesijom koja ide centrom grada.

Barokni sjaj i zaveštanje Sicilije

U vreme ove kuge i zaštite svete Rozalije, Sicilijom su vladali Španci. Nakon Normana i Hoenštaufovaca, 1266. stigli su na Siciliju Francuzi (brat francuskog kralja Svetog Luja, Šarl Anžuj) ali na kratko, potom Aragonci iz Španije. Sicilija će nekoliko vekova biti provincija Španije, njom će od XVIII veka vladati pripadnici dinastije Burbona iz Španije pod nazivom Kraljevina dveju Sicilija (ovo dveju se odnosi na Napuljsku kraljevinu usled zamršenih istorijskih zbivanja i preplitanja vlasti nad obe ove oblasti, južne Italije i Sicilije).

Tokom ovog vremena Sicilija je bila skrajnuta sa istorijske pozornice glavnih zbivanja. Sa druge strane, uzgoj citrusnog voća postaje sve razvijeniji i komercijalniji po čemu će Sicilija biti poznata. Sicilijansko plemstvo se sve više bogati. U isto ovo vreme, u XVII i XVIII veka, Sicilija i njeni gradovi dobijaju barokno ruhu po kom je danas Sicilija prepoznatljiva. Umetnički pravac barok je u sicilijanskoj arhitekturi pod vladavinom Španaca dobio poseban izraz. Veliki talas graditeljstva odigrao se nakon razornog zemljotresa krajem XVII veka (1693.) na istočnoj obali Sicilije. Tada su svi gradovi ponovo izgrađeni u novom, baroknom stilu po želji španskog vojvode.

Bogato i ekstravagantno sicilijansko plemstvo gradilo je nove raskošne palate, Palermo ih je pun. Cela Sicilija je puna palata, crkava i muzeja uz sve druge blagodeti od prirode do kuhinje. Na istočnoj obali nalazi se Noto, jedan od najlepših baroknih gradića koji zbog posebne lepote nosi naslov Prestonica Baroka i Bašta u kamenu. Ovaj gradić je vredan posete ne samo zbog svog baroknog izgleda već i zbog jednog od najlepših cvetnih festivala Italije koji se zove Infiorata di Noto. U drugoj polovini maja meseca grad se pretvara u cvetnu prestonicu, slaveći ,,Barokno proleće”. Umetnici stvaraju cvetne tepihe u vidu slika na zadatu temu sa sadnicama u saksijama, cvetovima ili laticama na stepenicama i trgovima u centru. Za ljubitelje čokolade, moram spomenuti da se u blizini se nalazi i Modica, lepi gradić čuven po čokoladi iz kog potiče jedan od najstarijih recepata pravljenja čokolade.

U isto vreme, u godinama oko tog velikog zemljotresa, na Siciliji je uočen jedan cvet danas veoma tražen zbog divnog mirisa. Ukrasni grašak. Baš sam se iznenadila kad sam naišla na ovaj podatak, uvek mi je izgledao tako engleski i da mu ne prijaju visoke temperature. Odkud na Siciliji, to mi je misterija. Hajde lavovi i nekako, ali ukrasni grašak :):):).

Anyway, ukrasni grašak (lat. Lathyrus odoratus, eng. Sweet pea) ima mirisne cvetove raznih boja i uživa veliku popularnost u Velikoj Britaniji i Americi. Jedan od omiljenih cvetova koji ne samo što opojno miriše već i obilno cveta tokom leta ako ga stalno berete.

U XVII veku ga je otkrio jedan monah po imenu Francisko Kupani (Francisco Cupani) među žbunjem i ivičnjacima pored kojih je često prolazio. Otac Francisko je 1695. godine uneo ukrasni grašak u svoju zbirku novootkrivenih biljaka na Siciliji. Par godina posle, poslao je seme ovog divljeg ukrasnog graška svojim prijateljima širom Evrope kao što je bio Kaspar Komelin u Botaničkoj bašti u Amesterdamu i engleskom uzgajivaču Robertu Uvedejlu. Ovaj Englez je seme dalje raširio i uskoro, od 1724.godine otpočeo je komercijalni uzgoj Ukrasnog graška da bi tek sa XIX vekom do živeo pravi bum.

U pogledu kasnije političke istorije, napisaću još samo da se tokom XIX veka Sicilija uključila u borbu za ujedinjenje Italije dolaskom Garibaldija 1860. sa svojim trupama. Ubrzo je pripojena Italiji pod vlašću dinastije Savoja iz Pijedmonta kao vođe ujedinjenja. Poslednja burbonski vladar Sicilije bila je kraljica Marija Sofija od Bavarske koja je umrla 1925.godine.

Vremenom su nestali divni arapski vrtovi, ali su zato tu i dalje čuveni citrusni voćnjaci sa mirisom limuna i pomorandže svuda po ostrvu. Još jedno mesto koje čuva botaničko nasleđe Sicilije je Botanička bašta u Palermu (Orto Botanico), međunarodnog ugleda i značaja, čuva stare i retke vrste biljaka koje su prvo tu donošene. Botanička bašta je danas centar međunarodnih hortikulturalnih istraživanja, a za navodnjavanje i dalje koristi stari arapski sistem.

Sicilija je, uz jedinstveno kulturno nasleđe, beskrajno zanimljivu i bogatu istoriju, sve te prekrasne palate sa šarmantnim balkonima, stepenicama, crkvama, sofisticiranim plemstvom, mafijom, gostoljubivim narodom, obdarena i cvećem u izobilju. O tome u posebnom tekstu 🙂

Nadam se da vam se dopadaju sicilijanske priče i hvala na čitanju.

Pišite mi utiske, preporuke, pitanja i ideje na ovu temu ako vas zanima.

Ciao, ciao!